“Hoogayoo
ba’ayeey, la ii soo galyoo guraygay ba’yeey, gabalkay dunyoo lafdheer baan ka
jabayeey” erayadaas ayay muna afka kaga qaylinaysaa, illin kulul iyo duuf wada
socda oo ka soo haajiray caasimada hmuragada iyo tiiraanyada ee ku taalla
wadanka hantaaqo iyo hagardaamo, ayaa wadooyin ka samaystay dhabanadeeda,
ilaa gadhka ayay illintii sii qulqulaysaa. Saacadu waa waxay ku taagnayd labada
duhurnimo markii muno taleefan loogu soo sheegay geerida walaalkeed Warsame
Miigane. Warsame labaatan iyo saddex gu ayuu afka ka jaray, kii afar iyo
labaatanaad ayaa u bilowday.
Warsame wuxuu ku dhashay iska galaha Koonfurta iyo
Galbeedka Gobolka Gedo, maalintuu Warasme, todoba jir gaadhay adeerkii Cabdulaahi
Warfaa Axmed (dhiig-sokeeye), ayaa reer Miigane, oo baadiyaha dagan booqasho
ugu tagay, wuxuu walaakii Miigane iyo dumaashidii Saxarla, ka codsday in
wiilkaas yar ee Warsame ah isaga faraha looga qaado, si uu wax u baro
mustaqbalkiisana meel uga soo saaro. Sidaas ayuu Warsame, magaalada ku yimid,
waxbarasho daba dheerna ku bilaabay, wuxuu ku noolaa xaafadda adeerkii
Dhiig-sokeeye.
Dhiig-sokeeye,
waa ganacsade heer dhexaad ah, suuqa badhtankiisa ayaa dukaan uga furanyahay,
dukaankaas wax walbaa waa lagu gadaa, bur, bariis, sonkor, dhar, dhir,
elektarooniga, qablabka dhismaha, qalabka lasyku qurxiyo, kuwa la isku
cadeeyiyo kuwa laysku madoobeeyo, daawooyinka nooc walba, ta dadka iyo ta
duunyada, waxaas iyo waxyaaba kale iyuu isku dhex gadaa, marna isku dhex
walaaqaa. Diig-sokeeye, xalaal iyo xaaraan ma kala yaqaano, ribo, wax isdaba
marinta, beeca xaaraanta ah intaba wuu ku dhaqmaa, wuxuu si dhab ah u
aaminsanyahay maahmaahdii odhanaysay “ rag xalaal ah iyo xoolo xalaal ah midna
xero ma buuxshaan” waa nin go’aan ku gaadhay in aan shilin dhaafin, sida bisadu
jiirka u eryato ayuu isna lacagta u eryadaa.
Waa nin dabeecad xun, macaamiisha
sida loo soo dhaweeyo iyo sida loogu adeego waxba ugama bilowna, maalin walba
qof kastamkiisa ka mid ah ayey inta isku dhacaan kala dhintaan qofkaasina ka
tagaa, dib dambana wax ugama gato. Dhiig-sokeeye, waa nin qabyaaladda si kal
iyo laab ah u aaminsan, taasi se ma ceebaa?!!so dadka deegaankub ma wada
aaminsana?!! dukaamada magaalada ku yaalaba sow reer reer looma saarna oo
biilka loogama qaato?!.
Dhiig-sokeeye, hadduu qof reerkooda ah oo dukaan kale
wax ka gadanaya arko gaastariga iyo dhiigga ayaa ku kara, af-lagaado iyo cay
ayuu qofkaas ku quluulixiyaa hadhowna inta qofkaas meelaha ka raadsado ayuu
shir hoose la galaa “ doqon yohow aan dhiiga lahayn, ma intaad dukaankayga
dhaaftay ayaad ninkaas reer #Carrab Yaxaas, Dukaankiisa wax ka gadatay” sidaas
ayuu ku daldalmaa, haddii qofkaasi diido soo jeedintiisa inta xanaaqo ayuu
qofkaas iyo sinjigiisaba higaadiyaa, wuxuu meelahaa uga sheekeeyaa in qofkaasi
reerka dheeri ku yahay oo uu san reerkaba ka dhalan ee uu sheegadnimo ku soo
galay waa hore.
Dhiig-sokeeye,
dukaan-kan kaliya kama shaqeeyo ee kun arrimood oo wada xaaraan ah ayuu qabta,
isku dirka, kala dirka, isku dilka kala dilka, iska horkeenka bulshada,
qabyaalad kicinta iyo fidna abuuridda, waxaas iyo wax xil leh oo dhan ayuu ku
dhaqdaa. wuxuu isu muujiyaa nin wadaad ah, hadduu doono dadkuu wacdiyaa, Qur’aanka
ayuu soo daliishada markay xaajo adag meel marinteedu ku istaagto. Dadku waxay
ku xantaan in maalintuu dan leeyahay sikala ugu suuragali waydo oo kaliya uu
dhiig-sokeeye Qur’aanka maciin bido xaqiiqadu se waxay tahay in dhiig-sokeeye
diinta iyo dhaqankeedii waa hore baal maray oo uu san shuqul ku lahayn.
Xaafadda
ninkaas adeerkiis ah ee noocaas ah ayuu Warsame wax ku bartaa, intii uu dugsiga
hoose dhexe iyo sare ba uu dhiganayay adeerkii ayaa waxbarashada ka bixinayay,
maalintii uu dugsiga sare dhameeyay ayuu adeerkii ku yidhi in badan baan adeer
kuu soo dadaalay hadda wixii ka dambeeya waa adiga iyo raganimadaada.
Warsame,
baadiye ayuu aaday, hooyadii iyo aabihii ayuu waqti fiican la soo qatay.
Warsame waa nin baarri ah oo xoog furan, inta uu booqashada ku joogo reerkooda
wixii howl ah oo reerka ka jira kaalin lixaadle ayuu ka qaataa. xoolo raacid,
dhaamin, xero u dhigid, soo xerayn, soo lisid iyo wixii la mid ah looguma
tii-tiileeyo. Markuu todoba bari reerka joogay ayuu habaynkii dambe hooyadii
iyo aabihii si fiican ugu xog waramay, wuxuu aabihiis ka codsaday in uu xoolaha
u gadgado oo jaamcada kaga bixiyo maadaama uu iskuulkii dhameeyay si uu san
asaagiis uga hadhin. Miigane, arrintaas wiilkiisu u soo bandhigay wuu ka
aqbalay. Wuxuu ugu bishaareeyay in uu garabtaaganyahay inta karaankiisa ah.
Miigane wax qoodh iyo xeraala ahba laba wiil ayuu ka dhalay. Midi waa guhaad,
waa geel jire, aan waligii xariiqanin xaraf cilmiya iyo Warsame, sidaas
daraadeed aad buu ula dhacsanyay wiilkiisa Warsame in uu waxbarashada heer ka
gaadho oo uu dhal magaalo noqdo ka dibna shaqaysto reerkana anfaco ayuu ku
taamayaa.
Warsame
jaamacad ayuu Muqdusho ka bilaabay, qaybta dhaqaalaha iyo maamulka Ayuu galay,
waa nin aad u fahmo badan, durba simistarkii koobaad ayuu wacdaro dhigay. Imtixaankii
ayuu buundo sare ka keenay. Aabbihii oo baadiye jooga ayaa kharashka jaamacada
la daalaa dhaca simistar walba qaalin Geel ah ayuu gadaa, oo uu jaamacada kaga
bixiyaa. Warsame waa nin akhris badan buugta jaamacada lagu dhigo kaliya kuma
kaaftoomo, maktabada jaamacada wixii buug yaalay ayuu mudo kooban ku dulmaray
dhamaantood, mowduuc walba iyo fanni walba ayuu si iskii ah u daalacday, ka
dibna maktabadaha caasimada ku yaala u fooftaantagay, heer wuxuu gaadhay,
hadalku ku yaaraday oo akhriska la jeclaysiiyay dartii uu buugta un la
sheekaysto. Muddo yar ka dib wuxuu is arkay isaga oo macallimiinta jaamacada ka
aqoon badan kun jeer, wuxuu indhaha saaray iyada oo ninman professaro lagu
sheego su’aal inta la waydiiyay ay si khaldan uga jawaabeen, ama kaga
bataq-bataqsiiyeen uu layaabay, wuxuu ogaaday in shahaado la qaato oo Professor
iyo Dr la sheegto aanay aqoon ahayn ee aqoontu buugta iyo kutubta ku dhex jirto
halkaas in laga doonana ay u baahantahay.
Warsame
waa nin aftahan ah, doodaha, bandhigyada jaamcadu qabato, barnaamijyada
jaamacada dhammaantood wuu ka qayb qaataa, wuxuuna ka muujiyaa wacdaro. Waa nin
marka uu hadlayo hadalkiisa u yeela maraajic, buug hebal baa sidaa yidhi,
kitaab hebal baa sidaa qoray, Dr heblaba sidaas halkaas ku qoray ayaa afkiisa
ku badan. Sida soomaalida dhaqankeeda ah hadal badan oo aan hal marjic lahayn
kama tororogsiiyo. Dadkii oo dhan baa alle jeclaysiiyay, macallimiintii, maamulkii
jaamacada, ardaydii asxaabtii ehelkiisii ayaa wada caashaqay, afcaashiisa yaa
laga wada raalli noqday. Warsame jaamcadii wuu dhameeyay, hadda wuxuu
agaasimayaa xafladii qalin jabinta, diyaar garow wacan ka dib xafladu waxay
dhacaysaa taariikh: 01/01/ 2018 hoolka wayn ee jaamcada ka dhacaysaa. waxaa ka
soo qayb galay madax badan, madaxda dawlada, madaxda sharikadaha, ganacato,
ururada bulshada. Halkaas waxaa ka dhacay xaflad la yaable, si fiican oo xiisa
leh ayay ku soo dhamaatay.
Warsame wuxuu galay kaalinta hoobaad ee kuliyada
sidaas darteed wuxuu mutaystay abaal marin wayn, madaxdii dawladda ayaa abaal
mariayay,dadkii xaflada ka soo qayb galay ayaa u soo kala tartamay annaguu noo
shaqayn iyo annaguu nala shaqayn ayay dhurayaann, ugu danbaytiina waxaa hadlay
madaxa bangiga qaranka oo xaflada ka soo qayb galay wuxuu yidhi “ warsame wuxuu
hadda laga bilaabo ka mid noqonayaa shaqaalaha bangiga qaranka” Marakay
xafladii soo dhamaatay Warasme gurigii uu daganaa ayuu xagiisa u dhaqaaqay,
xoogaa yarba hadduu ka soo yara durka afaafka hore ee jaamacada inta aanu
laamiga soo dhaadhin ayaa laba wiil oo yar yar oo iska laafyoonaysa ka daba
yimaadeen markay ku soo dhawaadeen mid baa u dhawaaqay “warsamow warsamow”
sidaas ayuu laba goor yidhi wiilkii yaraa.
Warame oo aad u mabsuud ah, farxada
iyo jibaduna ka muuqato foolkiisa ayaa dib u jaleecay codka dib ka yeedhaye,
labada wiil midka xagga midig xiga ayaa codka ku qaylinaya, wiilkii ayuu
indhaha ku taagay, wiilku qiyaas ahaan waa ilaa iyo sideed iyo toban jir, surwaal
kaaki ah oo madow iyo shaad cad ayuu qabaa, labaduba way ku dhagan yihiin,
judhii hore wuxuu garan waayay ninka magaciisa ku dhwaaqaya ee uu san wajigiisa
garanayn, shaki ayaa durba dhex yaacay kun su’aalood ayaa hal mar ah
maskaxdiisa ku soo wada dhacday, intuba inta ka dhakhsa lehe wiilashii ayaa
afar tilaabo xagiisa u soo qaaday ka dibna kii midigta xigay ayaa gacanta midig
wuxuu la aaday kobta kallida iyo sintu iska glaan ee raggu suunka ka xidho,
bustoolad ayuu kala soo baxay, xabbadu horay ayay u raacsanayd oo shaqo badan
ugama baahnayn, inta uu la fiirsaday, ayuu halkaas labada indhood dhexdooda ah
xabbadii koobaad kaga dhuftay, markii madaxa inta sare kor u duushayna, laabta
ayuu laba kale kaga shabaaxay. Intaas ka dibna waxaa aakharo u galbaday warasme
miigane, waa wiilkii ummada u soo baxay waa hal-abuur, higsi fog lahaa, waa
cabqari rabbi garasho ku manaystay, waa aqoonyahankii ummadu sugaysay. gacan ku
dhiiglihiina aayar buu si tamashle iyo kibir ku jiro isaga dhaqaaqay inta
bostooladiisii xaraystay, lurba kuma taagna oo shidanaaba shidan.
Maxaa Warsame, lagu dilay? Muxuu sababbsaday?
Oo maxaa loo diliwaayay sow hal-yay soo baxay ma aha, sow kitaab aan la aqoon
cid qortay oo yaala meel aan la aqoon faqradiisa dadka ha la laayo, qodbkiisa
inta bulshada ugu fiican xasuuqa kuma taallo in ay dil ku xukumantahay dhammaan
bulshada inta tayada leh! Kii wax fahma dila, culimada laaya, waxgaradka laaya,
aqoonyahanadu aakahro fuudka haka cabeen, dhalinyarada xasuuqa, maxastu
xajuubka ha u galbato. Horta dadka gacan ku dhiigalayaasha ah maa la soo qabto
oo la maxkamadeeyo? Oo maxaa loo soo qaban oo loo maxkamadayn? sow wuxuba wax
la isla ogyahay ma aha. mayee dadka in la dhameeyo sow qorasha hoose ma aha?
Sow haddii la soo qabto oo la xidho xildhibaanno ordahaya imaanmahayaan oo
damiinan mahayaan, sow tuugga iyo gacan ku dhiigluhu tol fiican ma laha oo
difaaci mahayaan? sow tuugga qabiiladiisu babul kacsanamayso oo dawlada soo
weerari mahayso? Mayee sababtu waa bulshadan doqonta ee maalinba mid lagala baxayo
oo hortooda lagu cunayo iyagoo daawanaya. bulshadan hal doorkeedii horteeda
lagu dubanayo iyaduna aan ka dhiidhiyayn.
W/Q: M. Rashaad Muxyadiin.saajid4045@gmail.com
Comments
Post a Comment