Dhowr bari ka hor ayuu Maraykunku ku hanjabay
inuu cayrta ka jari doono waddanki ka codeeyo. Bootadi ma shaqayn oo adduunka
intiisa badan oo dalkeennu ku jiro waa ka codeeyay. Ilaa shalay dhowr qof oo aan
isku soo qaadnay arrintaas ayaa walaac ka muujiyay in Maraykanku biilka ka jaro
dowladda. Balse su’aashu waxa ay tahay marki hore wax ma siin jiray? Waxaan isku
dayay inaan wax ka ogaado inay jirto cid ku nool cayrta Maraynka, waxaana la
kulmay warbixin ay daabacday Aljazeera sadex cisho ka hor iyadii ayaana halkaan
idin kula wadaagayaa.
Sanadki
2015ki waxa uu Maraykanku sadaqo u bixiyay adduun gaarayo $58.6 bilyan taasoo u
dhiganto 1.3% miisaaniyadda dalkaas. 43% adduunka uu bixiyay Maraykanku waxay
ku baxday borogaaramyada horumarinta dhaqaalaha ah ee labo geesood ah (bileral
economic developmet programmes). 35% waxay ku baxday caawin xagga amniga iyo
militiriga ah, 16% waxaa lagu sheegay gargaar bini aadamnimo, 6% waxay la
marsiiyay hayadaha dalalka badan ka dhexeeyo (multilateral institution). Xoolahaas
ay bixin jireen, Taraam waxaa uu jarayaa 28% laga billaabo sanadka danbe. Sidaa
darteed, sanadka cusub waxaa uu xaqiijiyay inuu bixinayo $25.8 bilyan sidaan
ayuuna ugu qaybin doonaa caruurtiisa bariga dhexe.
Yuhuudda
waxaa uu siin doonaa $3.1 bilyan waana dalka helo cawimaadda ugu badan. Dhammaan
deeqdaan waa mid militiri caddaanna kuma jiro. Dhammaan qalabka militiri ee uu siinayo
waxaa laga iibinayaa shirkadaha Maraykanka, ama waxay noqon tababarro ay
bixiyaan saraakiil Maraykan ah. Labada dhinacba isaga unbaa qaadanayo waxaa u
bixinayo.
Waxaa kusoo
xigo Masar iyo Urdun oo kala helayo $1.3 bilyan iyo $1 bilyan. Iyaguna waxay
helaan waxay la mid yihiin waxa Yuhuudu helayso. Waxaa iyaga lidkooda ah xigta
uu siiyo Falastiiniyiinta taas oo dhan $251 milyan, dhammaanteedna waa cunno
iyo qashin kale. Iyaga hub iyo tababar toona looma ogala.
Waddamadaan waxaa
soo raaca kuwaan: Lubnaan $104 milyan, Yemen $35, milyan, Ciraaq $348 milyan, Suuriya
$191 milyan, Tuunisiya $55 milyan, Morooko $16 milyan, Liibiya $31 milyan,
Cummaan $3.5 milyan, Aljeeriya $1.8 milyan iyo Baxrayn oo hesho $800000.
Dhammaan
waddamadaan waa kuwo uu isaga burburiyay oo uu baahida ku jarrabay sida Ciraaq
iyo Liibiya ama waa qaar uu dusha ka ilaashado oo qashinka ugu qubo inaysan ka
fogaan sida Masar. Waxa uu siiyo waxaa ku tiirsan shirkado Maraykan ah sidaas
darteed waxay dantu ugu jirto maahan kuwa la siiyo ee waa isaga. Masar waxaa la
siiyaa sanad walba heelokobtarro cusub, kuwii hore oo loo la’layahay meel la
dhigo sidaas darteed waxaa lagu xareeyaa baqaaro ay ugu danbayn ku bas beelaan.
Dalkeena ma
jiraan wax u go’aan oo uu siiyo laakiin waaxda horumarinta adduunka u qaabilsan
(USAID) ayaa mashaariic yaryar oo ku go’ ah soo marsiiso hayado kale. Mashaariicdi
ugu horraysay ee ay si toos ah ula gasho Soomaaliya tan markii ay dhacday
dowladdii dhexe, waa tan bishaan ay la saxiixdeen dowladdaan iyaduna kuma jirto
wax ay caddaan u bixin doonaan ama ay miisaaniyadda dalka ku kabayaan.
Ugu danbayn
waddamada codeeyay waa ogaayeen waxa uu bixiyo iyo cidda ay dantu ugu jirto
sidaas awgeedna hanjabaaddiisi cidna dhag jalaq uma siin.
Ibrahim Aden
Shire
Kala soco: https://ibrahim-shire.blogspot.co.uk/
Halkaan akhri
waxbixinti Aljazeera: http://www.aljazeera.com/news/2017/12/trump-threat-cut-aid-deterrent-hot-air-171221152217078.html.
Mahadsanid
ReplyDelete