Madaxa UN-ta
ee Soomaaliya Mudane Michael Keating ayaa Arbacadi warbixin siiyay Golaha
Ammaanka ee Qaramada Midoobay. Keating hadalkiisu wuxuu u badnaa dhaliil,
eedayn iyo ka digid dhibaatooyin soo socdo, inkastoo uu tilmaamay horumarro ay
dowladdu samaysay. Mudanaha ayaa dowladda ku eedeeyay xoog isticmaal, dag-dag
iyo musuqmaasuq baahsan.
Sidoo kale
hadalka Keating ayaa laga dhadhansan karay inuu ayidayay warar ay qoreen
warsidayaasha qaar, kuwaas oo tilmaamayay in Taabit isku dayay inuu xoog
isticmaalo ciidamo beeshiisa ahna xarunta dowladda hoose uu geeyay, ka dibna
dowladdu ciidan waydiisatay AMISOM balse lagu gacan sayray. Hadalkaas ayaa meel
ka dhac ku ah guddoomiye Taabit iyo guud ahaan madaxda Soomaaliya. Haddii si
kale loo dhigo, hadalku wuxuu noqonayaa madaxda soomaamlidu wali waa moryaan
qabiil kaliya aaminsan. Ujeedka uu sidaa Keating ugu hadlay qormadaan ayaa kaga
hadlay maadama aysan marki koowaad https://ibrahim-shire.blogspot.co.uk/search?updated-max=2018-01-03T13:23:00-08:00&max-results=20
Masuuliyadda na saaran
Siyaasi maahi
aadna uma daneeyo arrimaha siyaasadda sidaan marar badan ku celceliyayba
laakiin masuuliyad ayaa naga saaran ilaalinta dalkeenna iyo qalbiyada
dadkeenna. Hadalka keating waa mid culus saamayn weynna ku yeelan karo
horumarka dalka.
Wuxuu niyad
jabinayaa qurba-joogti soo noqon lahayd oo waddanka wax ka dhisi lahayd, wuxuu
shaki galinayaa shirkadiha ajaanibta ee maalgashan lahaa wuxuu sidoo kale
walwal ku abuurayaa shacabka wanaaga jecel ee warsan dhagahoodu rabaan. Sidaa darteed
waxaa ina saaran inaan tilmaanno waxaan ognahay iyo sida xaqiiqdu tahay.
Dhabta
Keating
nooma sheegin wax cusub iyo wax aannan ogayn toona. Culuyskii ka dhashay weerar
C/Raxman C/Shakuur iyo cabsidi ay abuurtay xurgufti Taabit waa mid aan wada
ogayn. Waxaa sidoo kale wada ognahay in dalkeennu jilicsanyahay xag amni iyo
siyaasadeedba sidaa darteed in sidi ukunti loo ilaasho uu u baahan yahay.
Hasa yeeshee
waxaan wada ognahay inuu socdo horumar ballaaran oo dhican walba kaas oo soo
bilowday sanado hore laakiin hadda xawaarihiisu kordhay. Waxaa kobcay
dhaqaalaha dalka. Waxaa laba jibbaarmay dakhliga dowladda gudaha ooga soo
xaroodo, waxaa si buuxda loo baxshaa mushaaraadka shaqaalaha dowladda waxaana
kordhay keydka bankiga noo yaal.
Xogtaan waxaa
qoray xafiis santuuqa hayadaha iyo dowalaha soomaaliya dhaqaalaha siiyo (Mulitipartnership
Fund) waxayna si rasmi ugu faafiyeen twiter-kooda.
Garaafka kowaad
wuxuu tusaya in dakhliga dowladdu kordhay 111% guud ahaan intii u dhaxaysay
2013-1017ka. Qarashka ay dowladda ka hesho bannaanka wuxuu kordhay 118% kan
gudahana wuxuu kordhay 106%. Kobaca dakhligu
wuxuu ku tusayaa in maamul wanaaggu sii kordhayo waayo canshuur bixinta iyo
kaalmada caalamiga ah labadaba waxaa shardi u ah maamul wanaag.
Jaantuska labaad
ayaa tusayo in keydba bankigu kordhay 140% sadexdi sano ee lasoo dhaafay
waxaana ka muuqato in kobaca xooggiisu dhacay sanadkii tagay. Keydka kordhay
wuxuu na tusayaa in wixii la helo aanan cayriinka lagu qaybsan ee la geeyo
bankiga, wixii loo baahdo laga qaato wixii soo harana la kaydiyo.
Garaafka sadexaad
sida ka muuqato 2015ki 83% shaqaalaha dowladda ayaa heli jiray mushaarkooda,
caddaadkaas 67% ayuu usoo dhacay sanadki 2016ki waxayse 100% gaartay sanadki
tagay. Tani waxay caddayn buuxda u tahay in musuqu hoos u dhacay waayo haddii
la xadi lahaa wixii soo xarooday lama heleen mushaar la bixiyo.
Sida cad
horumarku wuxuu ahaa mid soo socdo haddana sii siyaaday. Waxaan ka filaynay
mudane Keating in dhaliishiisu ku fadhido xog sugan (hard data) iyo
istaatistikis. Waxay ahayd inuu na tuso inuu horumarki dhaqalaaha ee socday
hoos u dhacay boqolkiiba intaas tan iyo marki ay dowladdaan timid, tirada
dhimashada iyo qaraxyadu ay kordheen bishiiba intaas, hantida caynkaas ah ayaa
la xaday iyo lacag tiradaas ah ayaa la la’yahay meel ay jirto. Intaas midna
nooma sheegin ee sidii fadhi ku dirirki ayuu hadal aan caddayn wadan lasoo shir
tagay.
Keating ha loo sheego
Waxaa nasoo
martay iyadoo madaxda lagu doorto dowlad heblo ayaa wadato iyo dalkaas ayuu
xarir la leeyahay. Waxaa sheekeeyay nin ka mid ahaa baarlamaanki madaxweyne
Xasan doortay. Wuxuu yiri aniga iyo sadex kale ayaa u tartannay kursiga
beeshayda. Wax dibadda ka yimid anaa kaga jiray. Markaan sheegayay sabaha la
igu dooranayo ayaan waxaan raaciyay “waana la i wataa”.
Kurisgi anaa
la isiiyay waxyaabihii ragga kale lagu qanciyayna waxaa ka mid noqday in anigu aan taageero ka haysto
Ingiriiska wallow anigu aanan dhihin taageero ayaan ka haystaa iyo iyadaa i wadato.
Markuu yiri waa la i wataaba waxaa loo qaatay in dalki uu ka yimid wato taasna
ay sharaf tahay.
Laakiin hadda
taasi is baddashay. Maanta waxa la isku ceebeeyo waxaa ugu weyn shisheeyo ayaa
wato, dowlad heblo ayuu xariir la leeyahay iyo waa la isticamalayaa. Sidaa darteed
mudane Keating ha la gaarsiiyo in laga gudbay waqtigii hadalkiisu baddali jiray
maskaxda soomaalida.
Ha loo
sheego inaan ilbaxnay oo aan barannay xuquudeenna. Ha loo sheego in aan innagu
nahay kuwa rabo inay dowladdooda la xisaabtamaan. Waxaan ku xisaabtamayno
maahan yaa wax ka sheegay iyo yaa ammaanay ee waxaan ku xisaabtamaynaa maxay
noo qabatay.
Waxaan eegaynaa
waxa iska baddalay cuntada miiska noo saaran. Waxaan eegaynaa in dhaqaalaha
kordhay uu wax ka baddalay adeegga bulshada. Waxaan eegaynaa caruurteennu ma
heleen waxbarsho bilaash, waayeelkeenna iyo masaakiinteennu ma heleen daryeel
caafimaad oo ay awoodaan.
Waxaan eegaynaa
booliska na ilaaliyo ma la dhisay, xudduudaha ciidan ilaaliyo ma geeyay, ma la
ogyahay cidda dalkeenna timaaddo iyo midda ka baxdo. Waxaan eegaynaa isbadalka
nololeed ee ku yimid dadkeenna iyo bilicda caasimadaheenna.
Kuwaan ayaa
ah kuwa aan wax ku qaybsannayno dowladdana kula xisaabtamayno sidaa darteed
innaga ayaan go’aan ka gaarayno in dowladdu fashil ku socoto iyo inkale.
Taasi kama
dhigna inaan raali ka ahay khaladaadka ay dowladdu gasho. Sidoo kale kama
dhigna inay wax walba u socdaan sidii la rabay. Waxaan si adag ooga soo horjeedaa
in xoog la isticmaalo, la handato kuwa kaa aragti duwan, lagu takri falo
awoodda kursiga laakiin waxaan diidnay in cid kale noo meeriso waxaan ka
aaminayno madaxda dalkeenna iyo horumarka innaga na quseeyo
Ibrahim Aden
Shire
Kala soco:
https://ibrahim-shire.blogspot.co.uk/
Comments
Post a Comment