Asbuucaan
warki iigu xiisaha badnaa waxaa uu ahaa miisaaniyadda 2018ka ee dowladdu soo
bandhigtay. Inkastoo aanan helin masaaniyadda oo dhamaystiran, hadana
goosgooska lagu soo bandhigay shabagadaha wararka ayaa iigu filnaaday mashquul.
Mar walba oo aan akhriyaba xog dheeraad iyo qodobo xiiso leh ayaa ii baxayay. Laakiin
waxaan goor danbe ku baraarugay in xiisaha ay ii leedahay miisaaniyaddu aysan dadka
u wada lahayn. Sidee?
Marki ay
dowladdu soo bandhigto qorhse cusub, waxaa caado noo ahayd in aad looga
faalloodo. Muxaafid iyo mucaarad ayaa loo kala safan jiray. Mid aqoon u leh iyo
midaan waxbo kala soconba qof walba fakerkiisa ayuu dhiiban jiray. Maqal,
muuqaal iyo qoraalba waa lagu wadaagi jiray. Laakiin miisaaniyaddu sidaasi ma
noqon inkastoo ay ahayd midda ugu qiimaha badan qorshayaalki aan arkeenay
dhawaanahaan.
Waxay ahayd
in idaacaduhu ay aad u baahiyaan misaaniyadda sharraxaad dheeraad ahna dadka ka
siiyaan. Waxay ahayd in dhaqaalo-yahannadu ka faalloodaan muuhiimadda ay
xambaarsantahay iyo sida ay u saamayn doonto howlaha dowladda. Waxay ahayd in
shacabku si fog u akhriyaan fahmaanna muhiimadda ay u leedahay miisaaniyaddu.
Shacabku waa
dadka ay sida tooska ah u saamaynayso miisaaniyaddu. Iyaga ayaa canshuurta laga
qaadaayaa, alaabaha canshuurta lagu kordhiyay qiimaha ku darmayo shacabka ayaa
bixin doono si toos ah, sidoo kale iyaga
ayaa dib loogu celinayaa inteeda badan. Sidaa darteed waxay ahayd inay waqti
galiyaan si ay dowladdu oogala xisaabtamaan adeegyada bulshada sida
waxbarashada iyo caafimaadka.
Oo yaa baahida bulshada xisaabta ku darsado?
Maya saas
maahan. Adeegga bulshadu waa xilka koowaad ee dowladda saaran, mana hilmaansana
in wixii loo ikmaday ay taasi ahayd. Miisaaniyadda sanadkaan waxaa lagu soo
bandhigay lacagta loo qoondeeyay waxbarashada iyo caafimaadka oo waliba la
sadex jibbaaray. Tusaale, miisaaniyaddi hore qoondada waxbarashadu waxay ahayd labo
milyan labo boqol iyo sodon iyo afar kun, siddeed boqol afarntan iyo todobo
doolar ($2234847) halka sanadkaan laga dhigay todobo milyan todobo boqol iyo
todobaatan kun, afar boqol iyo siddeetan iyo siddeed doolar ($7,077,488).
Hadaba shacabka maxaa ku dhacay?
Dhibka nagu
dhacay ayaa ah in burburkii nasoo maray meesha uu ka saaray shaqadii dowladdu
noo qaban jirtay sidaa awgeed inay adeeg noo haysaba ma ogin. Kama sugayno
waxbarsho iyo caafimaadka aasaasiga ah, kama sugayno taakulayn iyo gacan
qabasho kuweeenna taagta daran kumana aanan tashan inayba xisaabta nagau
darayso. Haddiiba ay nagu soo dhacdo inaan xuquuq ku leenahay waxaan ka
fakernaa amniga. Inta kale waxaa ka doodno waa yaa wasiirrada noogu jiro iyo
kuraas nagu filan beesha ma la siiyay.
Mucaardki maxaa ku dhacay?
Marki maasaaniyad
lasoo gudbiyo, cidda kowaaad ee ahayd inay findhicisho waxay ahayd mucaaradka. Waxay
ahayd inay toosh weyn ku ifiyaan in dowladdu xil iska saartay bulshada iyo in
kale. Waxay ahayd inay si hoose u eegaan in canshuurta dowladdu soo bandhigtay
si gooni ah uu saamanayso deegaannada laga soo doortay. Waxay ahayd in
qoondoonyinka la soo bandhigay ay ka eegaan in gobollada laga soo doortay ay ku
jiraan iyo in kale iyo inay xuuquqda dadkooda raadiyaan.
Taasi ma
dhicin. Ugu yaraan si muuqato uma aannan arak inay gadaal wax ka yimaadaanse
waa laga yaabaa. Waxaan is iri mucaaradku ma naftiisa kaliya ayuu u doodaa mise
iyaguna sida shacabka ayaysanba ogayn in dowladdu xil ka saaranyahay adeegga
bulshadu.
Maxaa xal ah?
Waxaa socdo
horumar fiican. Tallaabooyin muhiim ah ayaana xagga horumarka loo qaaday. Shacabku
laf dhabar ayuu u yahay horumarka dalka. Cidda la hormarinayo waa iyaga. Mustaqbalka
loo doodayo waa kan caruurtooda. Dan aan shacabka ahayn oo jiri karto ma jirto
sidaa darteed waxaa laga maarmaan ah in shacabku noqdo barta laga cabbir
qaadanayo marki la eegayo horumarka uu dalku samaynayo.
Si loo helo
shacab udub u ah horumarka waa in la qaadaa olole ballaaran oo shacabka lagu
barayo xuquuqda ay dowladda ku leeyihiin, waxa ay tahay inay ka fishaan iyo
sida ay ula xisaabtami karaan. Ilaa la helo shacab soo jeedo oo yaqaan waxa ka
maqan, danta bulshadu waxay ku jiri liiska danbe.
Ibrahim Aden
Shire
Kala soco: https://ibrahim-shire.blogspot.co.uk/
Comments
Post a Comment